Prawne formy działania administracji — uwagi terminologiczne i systematyka

Abstrakt

Do kluczowych pojęć występujących w literaturze przedmiotu, poświęconej badaniom działalności administracji publicznej, należą między innymi metody i formy jej działania. Spełniają one rolę narzędzi badawczych, którymi posługuje się zarówno nauka prawa administracyjnego, jak i nauka administracji. Niekiedy (choć znacznie rzadziej) pojawia się także pojęcie instrumentu prawnego. ale ma ono inny walor użytkowy. Uważane jest bowiem za użyteczne do prowadzenia takich analiz. które mają podkreślić specyfikę badanej materii prawa administracyjnego, podczas gdy metody i formy służą raczej syntezie i uogólnieniu większej liczy zjawisk. Niekiedy różnica między formą działania, a instrumentem zostaje jednak zatarta i oba te pojęcia są stosowane zamiennie. Powszechnie wyodrębnia się podział form działania na: władcze i niewładcze, publicznoprawne i prywatnoprawne, jednostronne i dwustronne (wielostronne), działania prawne i faktyczne, działania podejmowane w sferze zewnętrznej i wewnętrznej administracji. W pracy omówiono szerzej prawne formy działania administracji, tym nie mniej zauważono, że nie udało się stworzyć wyczerpującego katalogu prawnych form działania administracji, powszechnie akceptowanego przez naukę. Wynika to z okoliczności obiektywnych oraz subiektywnych. Względy subiektywne to indywidualizacja wypowiedzi (unikanie powielania cudzych klasyfikacji), natomiast przyczyny obiektywne to, z jednej strony, hybrydalne cechy niektórych form działania, występujących na styku tych tradycyjnych i dobrze rozpoznanych (przykładem jest nieostry charakter niektórych typów „zarządzeń”, lokujących się na pograniczu decyzji i aktów normatywnych). z drugiej, obfitość form niewładczych.