Próba uzgodnienia aspektu racjonalnego i irracjonalnego w myśli antropologicznej Maxa Schelera
Słowa kluczowe:
racjonalność, irracjonalność, antropologia filozoficzna, SchelerAbstrakt
W artykule dokonałem próby uzgodnienia aspektu racjonalnego i irracjonalnego w myśli antropologicznej Maxa Schelera. I tak, została uwzględniona w doborze zwięzłej prezentacji stanowisk zarówno tradycja racjonalistyczna (Kartezjusz, Hegel), jak i tradycja irracjonalistyczna (Schopenhauer, Nietzsche), w celu osiągnięcia dynamicznego „obrazu” (związku) człowieka-świata-Boga. W związku z tym zostały uwypuklone szczególnie dwa podejścia, scil. typu człowieka apollińskiego oraz typu człowieka dionizyjskiego w porównaniu z innymi formami antropologicznymi. Dlatego została rozszerzona refleksja o związku przedmiotu antropologii filozoficznej z przedmiotem metafizyki „stającego się Bytu” oraz z przedmiotem teologii w myśli fenomenologicznej i teorii wiedzy Maxa Schelera. Oto dlaczego usiłowałem powiązać cztery zasady, scil.: „pierwszeństwa”, „perspektywizmu”, „człowieczeństwa” i „solidarności” zarówno z człowieczą istotą witalną, jak i z człowieczą istotą duchową, wedle preferencji modalności wartości w Schelerowskiej etyce.
Bibliografia
Barber M.D., Guardian of Dialogue. Max Scheler’s Phenomenology, Sociology of Knowledge and Philosophy of Love, Associated University Presses, London–Toronto 1993.
Copleston F., Historia filozofii. Od Fichtego do Nietzschego, t. VII, tłum. J. Łoziński, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1995.
Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii, tłum. M. i K. Ajdukiewiczowie, PWN, Warszawa 1958.
Frings M.S., Max Scheler: Drang und Geist, (w:) Grundprobleme der großen Philosophen. Philosophie der Gegenwart II, Scheler–Hönigswald–Cassirer–Plessner–Merleau Ponty–Gehlen, Josef Speck, Vandenhoeck u. Ruprecht, Göttingen 1973.
Frings M.S., Max Scheler: Focusing on Rarely Seen Complexities of Phenomenology, (w:) Phenomenology in Perspective, F.J. Smith, Martinus Nijhoff, The Hague 1970.
Frings M.S., Posłowie, (w:) Späte Schriften, A. Francke, AG Verlag, Bern 1976.
Garewicz J., Wstęp, (w:) Świat jako wola i przedstawienie, A. Schopenhauer, tłum. J. Garewicz, t. 1, BKF, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel, tłum. Ś.F. Nowicki, Encyklopedia Nauk Filozoficznych, BKF, PWN, Warszawa 1990.
Hammer F., Theonome Anthropologie? Max Schelers Menschenbild und seine Grenzen, Phaenomenologica 32, Martinus Nijhoff, Den Haag 1972.
Hengstenberg H.-E., Autonomismus und Transzendenzphilosophie, F.H. Kerle Verlag, Heidelberg 1950.
Ibánez-Noé J.A., Truth and Ethos. The Philosophical Foundations of Nietzsche’s Ethics, "Philosophy Today", Spring 1994.
Jaspers K., Rozum i egzystencja. Nietzsche a chrześcijaństwo, tłum. C. Piecuch, Biblioteka Współczesnych Filozofów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991.
Kowalczyk S. ks., Koncepcja Absolutu w pismach Hegla, Prace Wydziału Nauk Społecznych 19, TN KUL, Lublin 1991.
Leibniz G.W., Zasady filozofii, czyli Monadologia, (w:) Wyznanie wiary filozofa, tłum. S. Cichowicz, BKF, PWN, Warszawa 1969.
Luther A.R., The Articulated Unity of Being in Scheler’s Phenomenology. Basic Drive and Spirit, (w:) Max Scheler (1874–1928), The Centennial Essays.
Nietzsche F., Tako rzecze Zaratustra, tłum. W. Berent, Wydawnictwo TENET, Gdynia [po 1990].
O kartezjańskim dualizmie ciała i duszy, (w:) Antropologia filozoficzna. Zarys problematyki, C. van Peursen, tłum. T. Zembrzuski i T. Mieszkowski, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1971.
Ranly E.W., Scheler’s Phenomenology of Community, Martinus Nijhoff, The Hague 1966.
Scheler M., Der Formalismus in der Ethik und die materiale Wertethik, (w:) Jahrbuch für Philosophie und phänomenologische Forschung, t. 2, cz. 1–2, Verlag von Max Niemeyer, Halle 1916.
Scheler M., Die Formen des Wissens und die Bildung, (w:) Späte Schriften, A. Francke, AG Verlag, Bern 1976.
Scheler M., Die Stellung des Menschen im Kosmos, (w:) Späte Schriften, A. Francke, AG Verlag, Bern 1976.
Scheler M., Erkenntnislehre und Metaphysik: Schriften aus dem Nachlass, t. 2, G.W., t. 11, cz. II B, A. Francke, AG Verlag, Bern 1979.
Scheler M., Mensch und Geschichte, (w:) Späte Schriften, A. Francke, AG Verlag, Bern 1976.
Scheler M., Philosophische Anthropologie: Schriften aus dem Nachlass, t. 3, G.W., t. 12, Bouvier Verlag, Bonn 1987.
Scheler M., Philosophische Weltanschauung, (w:) Späte Schriften, A. Francke, AG Verlag, Bern 1976.
Scheler M., Probleme einer Soziologie des Wissens, (w:) Die Wissensformen und die Gesellschaft, Neue Geist-Verlag, Leipzig 1926.
Scheler M., Zum Solidarismus, niepublikowany rękopis, Bayerische Staatsbibliothek, München.
Schopenhauer A., O wolności ludzkiej woli, tłum. A. Stögbauer, Bis, Warszawa 1991.
Schopenhauer A., Świat jako wola i przedstawienie, t. 2, tłum. J. Garewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Smith F.J., Phenomenology in Perspective, Martinus Nijhoff, The Hague 1970.
