Psychologiczne aspekty zachowań agresywnych w ruchu drogowym — kierowców, rowerzystów i pieszych
DOI:
https://doi.org/10.24426/zngsw.v21i4.130Słowa kluczowe:
ruch drogowy, agresja, inteligencja emocjonalnaAbstrakt
Agresja drogowa, według badaczy tego problemu, stanowi cały czas problem w większości krajów na świecie. Poziom inteligencji emocjonalnej jest istotnym czynnikiem determinującym nasilenie agresji. Celem artykułu jest analiza związków inteligencji emocjonalnej oraz impulsywności z przejawami zachowań agresywnych kierowców, rowerzystów i pieszych. Osoby badane i procedura: Badaniem objęto 320 osób składających się z 90 kierowców, 95 rowerzystów, i 96 pieszych. Badani posiadali średnie wykształcenie, posiadali prawo jazdy oraz deklarowali przemieszczanie się tylko za pomocą wskazanego środka transportu. W badaniu użyto kwestionariusz inteligencji emocjonalnej autorstwa A. Jaworowskiej, kwestionariusz impulsywności autorstwa A. Jaworowskiej oraz ankietę dotyczącą przejawów zachowań agresywnych. Kierowcy, rowerzyści i piesi uzyskali przeciętne wyniki cech inteligencji emocjonalnej. Wystąpiły różnice w poziomie przejawianej agresji między rowerzystami a kierowcami (p = 0,000). Średnie wyniki przejawianych zachowań agresywnych u kobiet są istotnie niższe niż u mężczyzn (p = 0,000). Rowerzyści ta na tle kierowców stanowią raczej mało agresywnych uczestników ruchu drogowego, choć w niektórych przejawach agresji (np. obraźliwe gesty) im dorównują. Kobiety rowerzystki przejawiają niższy poziom zachowań agresywnych niż mężczyźni. Między grupami nie ma istotnych różnic w poziomie cech inteligencji emocjonalnej.
Bibliografia
Bąk, J. (2003). Wypadki drogowe a kształcenie młodych kierowców. Warszawa: Instytut Transportu Samochodowego.
Dahlen, E., Martin, R., Ragan, K., Kuhlman, M. (2005). Driving anger, sensation seeking, impulsiveness, and boredom proneness in the prediction of unsafe driving. Accident Analysis and Prevention, 37, 341–348.
Deffenbacher, J.L., Filetti, L., Richards, T.L., Lynch, R.S., Oetting, E.R. (2003). Characteristic of two group of angry drivers. Journal of Counselling Psychology, 50, 123–132.
Deffenbacher, J., Filetti, L., Lynch, R., Dahlen, E., Oetting, E. (2005). Cognitive-behavioural treatment of high anger drivers. Behaviour Research and Therapy, 40, 895–910.
Deffenbacher, J.L. (2008). Anger, aggression, and risky behavior on the road: A preliminary study of urban and rural differences. Journal of Applied Social Psychology, 38(1), 22–36.
DePasquale, J.P., Geller, E.S., Clarke, S.W., Littleton, L.C. (2001). Measuring road rage — Development of the propensity for angry driving scale. Journal of Safety Research, 32(1), 1–16.
Ellison, P.A., Govern, J.M., Petri, H.L., Figler, M.H. (1995). Anonymity and aggressive driving behaviour: A Held study. Journal of Social Behaviour and Personality, 10, 265–272.
Eysenck, H., Eysenck, S. (2011). Podręcznik do skal osobowości Eysencka. (EPS dla Dorosłych). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Grunt-Mejer, J. (2010). Społeczne i osobowościowe uwarunkowania agresji drogowej. (Niepublikowana praca magisterska). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Grunt-Mejer, J., Grunt-Mejer, K. (2011). Agresja drogowa: jej uwarunkowania i metody pomiaru. Psychologia Społeczna, 6,2(17), 159–168.
Hennessy, D.A., Wiesenthal, D.L. (1997). The relationship between traffic congestion, driver stress and direct versus indirect coping behaviours. Ergonomics, 40(3), 348–361.
Hoggan, B., Dollard, M. (2007). Effort-reward imbalance at work and driving anger in an Australian community sample: Is there a link between work stress and road rage? Accident; Analysis and Prevention, 39(6), 1286–1295.
Instytut Gallupa (2003). Aggressive behaviour behind the wheel. Pobrane z: http://www.unece.org/trans/roadsafe/docs/gallup_e.pdf.
Joint, M. (1995). Road rage. Pobrane z http://www.aaafoundation.org/pdf/agdr3study.pdf.
Joohyung, L., Harlej, V., (2012). The male fight — flight response: a result of SRY regulation of catecholamines, (s. 454–457). Melbourne: Prince Henry’s Institute in Melbourne, BioEssays.
Lajunen, T., Parker, D., Summala, H. (1999). Does traffic congestion increase driver aggression? Transportation Research, F, 2, 225–236
Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J., Zalewska, E. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej. Podręcznik. Warszawa: PTP.
Morris, E. Guerra, E. (2015). Mood and Mode: Does how we travel affect how we feel? Transportation 42, 25–43.
Naatanen, R., Summala, H. (1976). Road-user behaviour and traffic accidents. New York: Elsevier.
Odachowska, E. (2012). Temperament a skłonność do zachowań ryzykownych w ruchu drogowym. Transport samochodowy, 1.
Lajunen, T., Parker, D., Summala, H. (1999). Does traffic congestion increase driver aggression? Transportation Research, F, 2, 225–236.
Parkinson, B. (2001). Anger on and off the road. British Journal of Psychology, 92, 507–526.
Schwebel, D., Severson, J., Ball, K., Rizzo, M. (2006). Individual difference factors in risky driving: The roles of anger/hostility, conscientiousness, and sensation seeking. Accident Analysis and Prevention, 38, 801–810.
Shinar, D., Compton, R. (2004). Aggressive driving: An observational study of driver, vehicle, and situational variables. Accident Analysis and Prevention, 36, 429–437.
Shinar, D. (1998). Aggressive driving: The contribution of the drivers and situation. Transportation Research, F, 1, 137–160.
Stinchcombe, A., Gagnon, S., (2010). Driving in dangerous territory; complexity and road characteristics influence attentional demand, Transportation Research, F: Psychology & Behavior, 13, 388–396.
Tomova, L., Davans, B., Heinrichs, M., Silani, G., Lamm,C., (2014). Is stress affecting our ability to tune into others? Evidence for gender differences in the effects of stress on self-other distinction. Psychoneuroendocrinology. Pobrane z: http://dx.doi.org/10.1016/j.psyneuen 2014.02.06.
Wojciszke, B. (2000). Człowiek w relacji z innymi. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, (t. 3, s. 147). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
