The Third Statute of Lithuania in the Russian Empire until 1840
DOI:
https://doi.org/10.24426/rigdl.v1i0.215Keywords:
Third Lithuanian Statute, Grand Duchy of Lithuania, Russian Empire, ukases, governoratesAbstract
The partitions of the Polish-Lithuanian Commonwealth was not equal with the abolition of the previous legal order in its former territories. The Third Lithuanian Statute maintained its binding force for the longest time. It was not until 1831 that its provisions were repealed in the Belarusian governorates (Mogilev and Vitebsk). In the rest of western provinces it remained in force until 1840. It superseded the Second Lithuanian Statute on the territory of the left-bank Ukraine (Little Russia). However, even the introduction of Russian law in these areas in 1843 did not mean the end of the impact of the 1588 codification regulations. They were influencing the practice even in the first half of the 20th century. Such a long period of validity of the Third Lithuanian Statute was the result of the strong attachment of the Lithuanian nobility to their native law and the lack of Russian codification which would be capable to replace it.
References
Bardach J., Sądy i postępek sądowy na Ukrainie, [in:] “Czasopismo Prawno-Historyczne”, vol. XX (2), Poznań 1968.
Bardach J., Statuty litewskie a prawo rzymskie, Warszawa 1999.
Bardach J., Statuty litewskie w Koronie Królestwa Polskiego, [in:] “Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego”, vol. 4, Łódź 1999.
Bardach J., Statuty litewskie w ich kręgu prawno-kulturowym, [in:] Idem, O dawnej i niedawnej Litwie, Poznań 1988.
Bardach J., Statuty Wielkiego Księstwa Litewskiego — pomniki prawa doby Odrodzenia, [in:] “Kwartalnik Historyczny”, year LXXXI, Warszawa 1974.
Bardach J., Zatwierdzenie III Statutu litewskiego przez Zygmunta III Wazę, [in:] “Czasopismo Prawno-Historyczne”, vol. XXX (1), Poznań 1978.
Ćwikła L., Sudiebnik wielkiego księcia Kazimierza Jagiellończyka z 1468 r.[oku] — pierwszy zbiór przepisów z zakresu prawa karnego i postępowania sądowego w Wielkim Księstwie Litewskim, [in:] “Studia Prawnicze KUL”, vol. 3–4 (47–48), Lublin 2011.
Dovnar-Zapol’skij M. W., Istorija Belarussii, Minsk 2005.
Ehrenkreutz S., Stan badań nad Statutem litewskim, [w:] “Ateneum Wileńskie. Czasopismo naukowe poświęcone badaniom przeszłości ziem W. X. Litewskiego”, year II (7–8), Wilno 1924.
Fedorčenko W.I., Senatory Rossijskoj Imperii. Enciklopediâ biografij, vol. II, Moskva 2018.
Godek S., III Statut litewski po upadku Rzeczpospolitej w rosyjskiej literaturze naukowej XIX i początku XX wieku, [in:] “Zeszyty Prawnicze UKSW”, vol. 9 (2), Warszawa 2009.
Godek S., III Statut litewski w dobie porozbiorowej, Warszawa 2012.
Godek S., III Statut litewski w dobie porozbiorowej — stan badań nad dziedzictwem prawa litewskiego, [in:] Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej, vol. II, ed. W. Walczak, K. Łopatecki, Białystok 2010.
Grodziski S., Powszechna historia państwa i prawa. Problemy badawcze, [in:] “Czasopismo Prawno-Historyczne”, vol. LII, 1–2, Poznań 2000.
Kaczmarczyk Z., Prawo litewskie, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 2: od połowy XV wieku do r. 1795, ed. J. Bardach, Warszawa 1966.
Korobowicz A., Witkowski W., Uwagi o sądownictwie i prawie sądowym w „guberniach zachodnich” Cesarstwa Rosyjskiego w XIX wieku, [in:] Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie — idee — prawo, ed. A. Lityński, P. Fiedorczyk, Białystok 2003.
Kulisiewicz W., Trzeci Statut Litewski w dobie porozbiorowej, [in:] “Czasopismo Prawno-Historyczne”, vol. XLIV (1–2), Poznań 1993.
Leśnodorski B., Ojczyznę moją wszelkimi… sposobami ratować…, [in:] Konstytucja 3 Maja 1791. Statut Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji, opracował J. Kowecki, Warszawa 1981.
Lulewicz H., Gniewów o unię ciąg dalszy. Stosunki polsko-litewskie w latach 1569–1588, Warszawa 2002.
Parczewski A., Wilno a nauka historii ustroju państwowego i dawnego prawa w Polsce, Wilno 1922.
Ščerduckij O.W., Sudy w byvshem’ Welikom’ Knjazhestwie Litowskom’, Wil’na 1912.
Sobociński W., Sąd i prawo w Polsce pod zaborami, [in:] “Państwo i Prawo”, year XXII (2), Warszawa 1967.
Stankiewicz Z., Źródła prawa, [in:] Historia państwa i prawa Polski, t. III: od rozbiorów do uwłaszczenia, ed. J. Bardach, M. Senkowska-Gluck, Warszawa 1981.
Szafrański W., Kodeks Stanisława Augusta, Poznań 2007.
Śnieżko A., Materiały do historii prasy na Litwie w XVIII i XIX w., [in:] “Rocznik Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, vol. 11, no. 4, Wrocław 1972.
Wisner H., III Statut w życiu państwowym Wielkiego Księstwa Litewskiego czasy Zygmunta i Władysława Wazów, [w:] Z dziejów kultury prawnej: studia ofiarowane Profesorowi Juliuszowi Bardachowi w dziewięćdziesięciolecie urodzin, ed. A. Rosner, R. Sobotka, M. Wąsowicz, A. Zakrzewski, Warszawa 2004.
Zakrzewski A.B., Wielkie Księstwo Litewskie (XVI–XVIII w.). Prawo — ustrój — społeczeństwo, Warszawa 2013.
Zakrzewski A.B., Zmierzch staropolskiego prawa, [in:] Zmierzch kultury staropolskiej. Ciągłość i kryzysy (wieki XVII–XIX), ed. U. Augustyniak, A. Karpiński, Warszawa 1997.
Żbikowski P., W imperium carów: „Kurier Litewski” 1796–1806, Lublin 2014.
